"ಯಥೋ ಧರ್ಮಃ ತಥೋ ಜಯಃ....ಯಥೋ ಧರ್ಮಃ ತಥೋ ಕೃಷ್ಣಃ ಯಥೋ ಕೃಷ್ಣಃ ತಥೋ ಜಯಃ"
ಭಗವಂತ ಹೇಳುವ ಈ ಮಾತು ಬಹಳ ಸುಂದರವಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರಿದ್ದಾರೋ ಅಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವಿದೆ, ಎಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವಿದೆಯೋ ಅಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿದ್ದಾನೆ, ಎಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿದ್ದಾನೋ ಅಲ್ಲಿ ಜಯವಿದೆ. ಜಯ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಯುದ್ದದ ಜಯವಲ್ಲ. ಬದುಕಿನ ಜಯ. ಅದೇ ರೀತಿ ಧರ್ಮ ಎಂದರೆ ಅದು ಯಾವುದೇ ಜಾತಿ ಸೂಚಕವಲ್ಲ.
ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ತಾತ್ವಿಕ ವಾಕ್ಯಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಕೇಳುವಾಗ ಮನಸ್ಸು ಶಾಂತವಾಗುತ್ತದೆ, ಭಾವುಕರಾಗುತ್ತೇವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಕೊರತೆ ಇಲ್ಲ. ಕೊರತೆ ಇರುವುದು ಅನುಸರಣೆಯಲ್ಲಿ. ಸುಪ್ರಭಾತ ಶ್ಲೋಕ ಕೇಳಿ ಆನಂದ ಪಡುತ್ತೇವೆ. ಈ ಆನಂದ ಅನುಸರಣೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಅಷ್ಟೇ ಸತ್ಯ. ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎಂಟು ಘಂಟೆಗೆ ಸೂರ್ಯ ಪ್ರಖರವಾಗುವಾಗ ಉತ್ತಿಷ್ಠೋ ಗೋವಿಂದ ಅಂತ ಅರ್ಥ ಹೇಳುವುದರಲ್ಲಿ ಏನು ತತ್ವವಿದೆ ? ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಭೂಮಿಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ, ನಮ್ಮ ತತ್ವಗಳೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ. ತತ್ವ ಭರಿತ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಕೇಳುವಾಗ ಎದೆಯುಬ್ಬಿಸಿ ಹೇಳುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಇವುಗಳೆಲ್ಲ ಹೇಳುವುದಕ್ಕೆ ಕೇಳುವುದಕ್ಕ್ಷಷ್ಟೇ ಇದು ಸೀಮಿತ ಎಂಬುದು ಅಷ್ಟೇ ಸತ್ಯ.
ಯಾವುದೋ ಗಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಮೊನ್ನೆ ಮೊನ್ನೆ ಅದ್ಧೂರಿಯ ಗಣೇಶೋತ್ಸವ ನಡೆಯಿತು. ರಸ್ತೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಭರ್ಜರಿ ದೀಪಾಲಂಕಾರ, ಚಪ್ಪರದ ತುಂಬ ಪ್ರಖರವಾದ ಬೆಳಕು, ಹಗಲನ್ನು ನಾಚಿಸುವಂತೆ ಬೆಳಕು. ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬಹುದೇನೋ, ಆದರೆ ಒಬ್ಬ ಬೀದಿಯ ವಿದ್ಯುತ್ ಕಂಬ ಹತ್ತಿ ಈ ದೀಪಗಳೀಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಸಂಪರ್ಕ ಎಳೆಯುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಖೇದವೆನಿಸಿತು. ಒಂದು ಪವಿತ್ರವಾದ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲೂ ಕೃತ್ರಿಮ ವರ್ತನೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಚೌರ್ಯ. ನಿಜಕ್ಕಾದರೆ ಇಂತಹದನ್ನು ಕಾಣುವಾಗ ಸಾರ್ವಜಿನಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ಸಂಬಂಧಿಸಿದವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಬೇಕು. ಅದು ಕರ್ತವ್ಯ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದನ್ನು ಮೈಮೇಲೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ. ದೂರು ಕೊಡುವವರೇ ಇಲ್ಲಿ ಗುರಿಯಾಗುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ. ಇದು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಉತ್ಸವಾದಿಗಳು ಆಗುವಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಎಂಬಂತೆ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇಲಾಖೆ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಇಲಾಖೆಗೆ ಇದನ್ನು ನೋಡುವುದಕ್ಕೇ ವಿದ್ಯುತ್ ಇಲ್ಲ. ಕಂಡೂ ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಷರಶಃ ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಅವರಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಮಾಡುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರೆ " ಸಾರ್ ಅದೆಲ್ಲ ಕಾಮನ್ ಸಾರ್" ಅಂತ ನನ್ನನ್ನೇ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿ ನೋಡಿಬಿಡುತ್ತಾರೆ.
ಸತ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ನಿರ್ವಂಚನೆ ಸದ್ಬಾವನೆ ಎಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆಯೋ ಅಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ದೇವರ ಕೆಲಸದಲ್ಲೇ ವಂಚನೆ. ಸರಕಾರದ ಕೆಲಸ ದೇವರ ಕೆಲಸ ಅಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಬರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಆದಕಾರಣ ದೇವರ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸರಕಾರದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉಚಿತವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಎಂಬ ನಿಯಮ ಇದ್ದಂತೆ ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಇನ್ನು ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಿದರೆ, ಇವರ ಲೆಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಅದು ದೈವ ಕೋಪಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಹಾಗಾದರೆ ಸತ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ದೇವರಿದ್ದಾನೆ ಅಂತ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ತತ್ವೋಪದೇಶ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ನಮಗೆ ಯಾವ ಆರ್ಹತೆ ಇರುತ್ತದೆ.? ಅದೇ ತತ್ವ ಆದರ್ಶಗಳು ಕೇಳುವುದಕ್ಕೆ ಓದುವುದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಸುಂದರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಪರರ ಎದುರಲ್ಲಿ ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ಎದೆಯುಬ್ಬಿಸಿ ಹೇಳುವುದಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಯೋಗ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆಚರಣೆಗೆ ಅದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಅದ್ಧೂರಿ ಗಣೇಶೋತ್ಸವ ಅಂತ ಹೇಳಿ ಸಾವಿರಾರು ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ವೆಚ್ಚ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಭಕ್ತಿಯ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯೇ ಇಲ್ಲದ ಸಂಗೀತ ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ದುಡ್ಡು ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸಾದ ತಿಂಡಿ ತೀರ್ಥ ಅಂತ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತ ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹೆಚ್ಚೇಕೆ ನಶೆ ಏರಿಸಿಸಿ ವಿಕೃತವಗಿ ಕುಣಿಯುವುದಕ್ಕೂ ದುಡ್ದು ಇದೆ. ಆದರೆ ಚೈತನ್ಯ ಸ್ವರೂಪವಾದ ವಿದ್ಯುತ್ ಗೆ ಕೊಡುವುದಕ್ಕೆ ದುಡ್ಡು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ದೇವರ ಎದುರೇ ನಾವು ಆತ್ಮ ವಂಚನೆಯಿಂದ ಅನ್ಯಾಯವನ್ನು ಇದೇ ನ್ಯಾಯ ಎಂಬಂತೆ ಅನುಸರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಸತ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯನ್ನೇ ದೇವರು ಎಂದು ಕಾಣುವ ನಮ್ಮ ಉದಾತ್ತ ತತ್ವಗಳು ಜಗತ್ತನ್ನೇ ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಬೀದಿಯ ಈ ಉತ್ಸವಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಇಂದು ಹಲವು ದೇವಲಾಯಗಳಲ್ಲೂ ಇದಕ್ಕೆ ಬೆಲೆ ಇಲ್ಲ. ದೇವರ ಎದುರೇ ಸತ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮೂಲೆಗುಂಪಾಗುತ್ತದೆ. ದುರ್ವರ್ತನೆ ದೌರ್ಜನ್ಯ ದೇವರ ಎದುರೇ ಮೆರೆಯುತ್ತದೆ. ದೇವರ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಸರದಿ ನಿಂತರೆ...ಅಲ್ಲಿ ನೂಕುವುದು ತಳ್ಳುವುದು ಅಸಹನೆ ತೋರಿಸುವುದು ಇದೆಲ್ಲ ಭಗವಂತನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪುವಂತಹುದಲ್ಲ. ವೈಕುಂಠದಲ್ಲಿ ದ್ವಾರ ಪಾಲಕರಾದ ಜಯ ವಿಜಯರು ಮದೋನ್ಮತ್ತರಾಗಿ ಸಹನೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ತಾಮಸೀ ಸ್ವಭಾವ ತೋರಿಸಿದಾಗ ಅವರು ಸ್ವಭಾವತಃ ರಾಕ್ಷಸರಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಭಗವಂತನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ ಎಂದಿಗೂ ಪವಿತ್ರ. ಅಲ್ಲಿ ಸುಳ್ಳು ವಂಚನೆ ಮೋಸ ಕಪಟ ಇವುಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಾನವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳು ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇಂತಹ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿಷಯಗಳು ಪರಮ ಭಕ್ತಿ (!) ಯಿಂದ ಮಾಡುವ ಗಣೇಶೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸುವಾಗ ಗಮನಾರ್ಹ ಎನಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾದರೆ ಈ ಗಣೇಶೋತ್ಸವದ ತತ್ವವಾದರೂ ಏನು ಎಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವಾದರೂ ಎನು? ಭಗವಂತನ ಅನುಗ್ರಹವೇ? ನಮ್ಮಲ್ಲೇನು ಇದೆಯೋ ಭಗವಂತ ಅದನ್ನೇ ಮತ್ತೆ ಜೋಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿರುವುದು ಸುಳ್ಳು ಮೋಸ ವಂಚನೆ ಈ ತಾಮಸಿ ಸ್ವಭಾವ. ಅದನ್ನೇ ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ನಾವು ತಾಮಸಿಗಳಾಗಿ ರಕ್ಕಸರಾಗಿಬಿಡುತ್ತೇವೆ.
ದೇವರ ಪೂಜೆಯ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಶ್ರಧ್ಧಾ ಬಕ್ತಿ ..ಸತ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಈ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲೂ ಇರಬೇಕಾಗಿರುವುದು ಭಗವಂತನ ಅನುಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಅತ್ಯವಶ್ಯ. ನಮ್ಮ ಶ್ರಧ್ದಾ ಭಕ್ತಿಯೇ ಕಪಟವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಸುಳ್ಳು ಮೋಸ ವಂಚನೆ ಕಳ್ಳತನ ತುಂಬಿದ್ದರೆ ಅದು ದೇವರನ್ನು ಲೇವಡಿ ಮಾಡಿದಂತೆ, ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ನಮ್ಮ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ನಾವೇ ಲೇವಡಿ ಮಾಡಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾತೆತ್ತಿದ್ದರೆ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಅವಮಾನ ಜಾತಿಗೆ ಅವಮಾನ ನಿಂದನೆ ಅಂತ ಹೋರಾಡುವ ನಾವು ಮತ್ತೊಂದು ಧರ್ಮವನ್ನು ತೆಗಳುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಧರ್ಮವನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಪರಧರ್ಮ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೋ ಇಲ್ಲವೋ ನಾವಂತೂ ನಮ್ಮ ಧರ್ಮವನ್ನು ಧರ್ಮದ ಆದರ್ಶವನ್ನೂ ನಾಶಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮ ಧರ್ಮ ನಾಶವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ಧರ್ಮ ಬೇಕಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಧರ್ಮದ ತತ್ವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆದರ್ಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೇ ಶ್ರದ್ಧಾ ಭಕ್ತಿ ಗೌರವಗಳು ಇಲ್ಲದೇ ಇದ್ದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಧರ್ಮವನ್ನು ಆರೋಪಿಸುವ ನೈತಿಕತೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಮತಾಂತರವೋ ಮತ್ತೋಂದೋ ಅದಕ್ಕೆ ಪರಧರ್ಮ ಕಾರಣವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನಾವೇ ಕಾರಣರಾಗಿಬಿಡುತ್ತೇವೆ.
ಮೊನ್ನೆ ಒಬ್ಬರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿದ್ದೆ. ಯಾರೋ ಅಲ್ಲಿ ಯಜ್ಞೋಪವೀತ ಗೋಡೆಯ ಮೊಳೆಗೆ ನೇತು ಹಾಕಿದ್ದರು. ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಅದ್ಧೂರಿಯಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಿ ಉಪಾಕರ್ಮ ಮಾಡಿ ಹಾಕುವ ಯಜ್ಞೋಪವಿತ, ಹೆತ್ತ ತಂದೆಯಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮ ತತ್ವ ದ ಉಪದೇಶವಾಗಿ ಧರಿಸಿದ ಜನಿವಾರದ ವಸ್ತು ಸ್ಥಿತಿ ಹೀಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಯಾವ ಧರ್ಮದವರು ಮನೆಗೆ ಬಂದು ಉಪದೇಶ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬ್ರಹ್ಮೋಪದೇಶದ ಅರ್ಥ, ಅದರ ಉದ್ದೇಶ ಅದರ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ. ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿನ ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಅರಿಯುವುದೇ ಬದುಕಿನ ಪರಮೋಚ್ಚ ಸಾಧನೆ. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವ ಹಾಗಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಜನನ ಬದುಕು ಇದರ ಪರಮಾರ್ಥದ ಅರಿವಿದ್ದರೆ ಹೀಗೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬ್ರಹ್ಮ ಪದ ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕಿಂಚಿತ್ತೂ ಜ್ಞಾನವಿಲ್ಲ. ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಗೌರವ ಇಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಯಾವುದೋ ಧರ್ಮ ವಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ನಾವೇ ಕಾರಣರು. ಧರ್ಮ ಎಂದರೆ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ ಒದಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಅದು ಯಾವ ಧರ್ಮವಾದರೂ ಅದು ಹೆತ್ತ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಇದ್ದಂತೆ. ನಮ್ಮ ಹೆತ್ತವರನ್ನು ಮೊದಲು ನಾವೇ ಗೌರವಿಸಬೇಕು. ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಊರಿನ ಗೌರವದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಬಹುದು. ನಾವೇ ಕಡೆಗಣಿಸಿದರೆ ಊರವರಿಗೆ ಹೇಳುವ ಯಾವ ಹಕ್ಕೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಮನೆಯ ಬಾಗಿಲಿನ ಚಿಲಕ ಸರಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದಕ್ಕೆ ನಾವು ಮತ್ತೊಬ್ಬರನ್ನು ಕಳ್ಳನಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಧರ್ಮಾಚರಣೆ ಆದರ್ಶಮಯವಾಗಿರಬೇಕು. ಅದರ ಅನುಸರಣೆಯಿಂದ ಗೌರವ ತರಿಸಬೇಕು. ಗಣೇಶೋತ್ಸವ ಅನುಕರಣೀಯವಾಗಿ ಗೌರವ ಯುತವಾಗಿ ನಡೆಸುವ ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಅದರ ಮೇಲೆ ಗೌರವ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಹಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ನೋಡುವಾಗ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವರ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾರ್ಥ ಸಾಧನೆ. ದೇವರ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ. ದೇವರನ್ನೇ ಮಾರಾಟಕ್ಕೆ ಇಟ್ಟಹಾಗೆ ದೇವತಾರಾಧನೆ. ಯಾರ ತೃಪ್ತಿಗಾಗಿ ಅಂತ ಯೋಚಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತೊಂದರೆ ಕೊಟ್ಟು ಅದನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದೇ ದೈವ ಕೃಪೆ ಎಂದುಕೊಂಡಂತೆ ಇದೆ. ಸರ್ವೇ ಜನಾ ಸುಖಿನೋಭವಂತು ಅಂತ ಹೇಳುವ ನಾವು ಯಾರ ಸುಖವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತೇವೆ ಎಂಬುದು ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ವಸ್ತುವಿನ ಮೌಲ್ಯ ನಿರ್ಧಾರವಾಗುವುದು ಅದಕ್ಕೆ ಗ್ರಾಹಕರು ಒದಗಿ ಬರುವಾಗ. ಹಾಗೇ ತತ್ವಗಳು ಗೌರವಿಸಲ್ಪಡುವುದು ಅವುಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದಾಗ. ಅನುಸರಿಸುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ತತ್ವ ಉಪದೇಶಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ.
